Captain America: Civil War — Ruzie in het huishouden
Het Marvel-universum, of tenminste de exponent daarvan die je in de cinema ziet, zal nooit meer hetzelfde zijn na Captain America: Civil War. Marvel brengt er de derde cyclus van zijn cinematic universe op een explosieve manier mee op gang, en zoekt het deze keer iets complexer dan de klassieke goed-versus-kwaad-verhaallijn: voor het eerst krijgen de spandexhelden onderling mot.
Na de langdradige, huilerige duisternis waarin Batman v Superman: Dawn of Justice zijn arme kijkers drenkt, doet het deugd om ook weer een film als Captain America: Civil War op het bioscoopscherm te zien: een waarin evengoed meer dan ooit de mens onder het harnas wordt getoond, en niet noodzakelijk de beste kanten van die mens, maar dat tenebrale sfeertje gelukkig niet de boventoon voert. Regisseurs Anthony en Joe Russo, die eerder ook de uitstekende Marvelfilm Captain America: The Winter Soldier maakten, zetten met deze opvolger een verdomd menselijke film neer, waarin het duistere pad waarop de zielen van de hoofdpersonages zich al snel bevinden gelukkig wordt opgelicht door uitstekend gedoseerde actiesequenties en ontladende humor.
(Deze review verscheen aanvankelijk op 9LIVES. Na het opdoeken van die site blijft hij hier bewaard voor ’t nageslacht.)
Zeiden we daarnet: hoofdpersonageS? Jazeker. Meervoud. Captain America: Civil War draait namelijk niet alleen maar rond supersoldaat Steve Rogers (Chris Evans), diens getroubleerde maat Bucky Barnes (Sebastian Stan), Falcon (Anthony Mackie) en Black Widow (Scarlett Johansson), figuren die je wel vaker in de Kap’s eigen films ziet opduiken, maar ook Iron Man (Robert Downey Jr.) krijgt zoveel schermtijd dat het vreemd is om hem niet in de titel te zien. Hawkeye (Jeremy Renner) en War Machine (Don Cheadle) zijn eveneens van de partij, net als nieuwe Avengers Vision (Paul Bettany) en Scarlet Witch (Elizabeth Olsen). We zien het eerste optreden van Tom Holland als de nieuwe Spider-Man, en Chadwick Boseman als Black Panther, die in 2018 zijn eigen film krijgt. Paul Rudd keert terug als Ant-Man. Om maar te zeggen: de claim van heel wat fans over Captain America: Civil War, dat hij eerder een soort Avengers 2.5 is, klopt.
Knuppel in hoenderhok
Er is een klassieke slechterik in Captain America: Civil War, maar die doet eigenlijk maar zo’n beetje in de marge mee. Belangrijker is het hoenderhok waarin hij een knuppel gooit. Het Marvel-universum wordt namelijk stevig door elkaar geschud in deze prent: de ‘burgeroorlog’ waarvan de titel gewag maakt voltrekt zich tussen twee kampen van superhelden, en zal – ook nà de verhaallijn van Civil War – hun onderlinge relaties voorgoed veranderen. Er komt een clash tussen alle zonet genoemde sujets, want een nieuwe VN-resolutie die superhelden onder overheidstoezicht plaatst verdeelt hen in twee kampen, maar die pompeuze set-piece waarmee de Avengers-films afsluiten komt hier niet aan het einde van het verhaal: daar wordt er eerder plaats gemaakt voor een psychologische strijd tussen twee personages.
Na Captain America: Civil War zal Marvels cinematic universe nooit meer hetzelfde zijn: de gebeurtenissen in deze film zullen namelijk diepe wonden hebben geslagen, vriendschappen hebben beschadigd, en moeilijk herstelbare wrok hebben gecreëerd. De derde cyclus in het filmuniversum van Marvel, dat met deze film in gang wordt getrapt, zal enorm verschillen van de eerste twee, die losjes gebaseerd waren op stripverhalen uit de jaren 70 tot 90, en de hoofdfiguren nog als een coherente groep superhelden presenteerden. Vriendjes onder elkaar, die samen tegen het kwaad streden. Dat wordt heel anders na deze prent, waarvan de verhaallijn wellicht wordt verdergezet in het filmtweeluik Avengers: Infinity War in 2018 en 2019: de sfeer tussen de personages wordt er voortaan een van wantrouwen en animositeit. Dat is geheel in lijn met de Marvelstrips, die sinds de zeven afleveringen tellende Civil War-miniserie eveneens een duisterder pad zijn gaan bewandelen.
Knap ook, hoe zelfs de polariserende ‘Sokovia Accords’ niet eens het drama en de groeiende vijandigheid tussen de personages aansturen: de rancune die een rode draad vormt door Captain America: Civil War wordt vooral gedreven door het schuldgevoel dat de personages dragen voor alle collateral damage die ze al hebben aangericht, en een aantal gebeurtenissen die de vriendschap tussen Captain America en een ander prominent Avengers-lid nog wat dieper zullen abîmeren. Het slot van Captain America: Civil War is niet half zo duister als dat van de gelijknamige stripreeks uit 2007 waarop deze prent losweg gebaseerd is: de wetten van de popcorncinema zijn wat dat betreft onverbiddelijk, en strips laten als medium altijd wel iets ‘volwassenere’ content toe. Maar het hakt er toch dieper in dan alles wat je voorheen hebt gezien in het Marvel-universum.
Voor wie de Marvelstrips een beetje kent, zal het overigens niet zo’n vreemde keuze zijn dat de makers deze narratieve aardverschuiving hebben opgehangen aan de figuur van Captain America. De door een geheim serum tot supersoldaat opgevoerde kapitein Steve Rogers streed al sinds de jaren 40, in een stripreeks van Marvels voorganger Timely Comics, voor de waarden van Amerika, maar sinds de jaren 80 lopen die niet meer per definitie gelijk met die van de Amerikaanse overheid. In de strips kwam dat ondertussen al een paar keer tot een clash, zoals die keren waarin de Kap strijd voerde tegen Amerikaanse generaals en CIA-agenten met een twijfelachtige agenda. “Ik vertegenwoordig de Amerikaanse overheid niet: dat doet de president”, exclameerde hij in een van die nummers. “Ik sta voor het Amerikaanse volk. Ik sta voor de American Dream.”
Marvel-toon
Waar Batman v Superman: Dawn of Justice teveel een misplaatste poging waagde om een ‘auteursfilm’ te zijn, trekt Captain America: Civil War meer dan ooit de visuele en inhoudelijke toon van de Marvel-strips door. De hoofdpersonages noemen elkaar bijvoorbeeld bij hun voornaam, een gimmick die ook in de strips wordt gebezigd om de menselijkheid van de figuren te onderstrepen. Zelfs qua cadrage en scènezetting lijken bepaalde shots uit Captain America: Civil War soms zelfs op platen in een strip. En William Hurts personage, de barse generaal Ross (eerder al uit The Incredible Hulk uit 2008) die het ondertussen tot minister van defensie schopte, wordt met zo’n focus op zijn kaaklijn en snor in beeld gebracht dat hij wel recht uit een strippagina lijkt te zijn gesprongen.
Als Marvel Studios de visuele en inhoudelijke toon van Captain America: Civil War kunnen voortzetten in zijn aanstormende films, zitten we nog wel eventjes goed. Al zet Tom Holland wel een behoorlijk irritant personage neer als Spider-Man, en weet ik niet of de comic relief-waarde van Ant-Man wel voldoende is om het personage nog in meerdere films te lijden. Een gedachte die me ook bekroop tijdens de persvisie van Captain America: Civil War is dat de Marvelcyclus hermetischer aan het worden is voor absolute leken die gewoon met een bak popcorn op de schoot naar een film met veel explosies willen kijken. Wie pakweg Captain America: The Winter Soldier en Avengers: Age of Ultron niet heeft gezien, heeft het begin gemist van twee verhaallijnen die elkaar kruisen in deze film, en Paul Rudds personage duikt volledig uit het niets op voor wie Ant-Man niet achter de kiezen heeft. Minstens een Marvel-aficionado in je gezelschap hebben wanneer je naar de cinema trekt is dus aangewezen, want de personages en de verhaallijnen beginnen een Proustiaanse weidsheid te vertonen. Maar tegelijkertijd is dat natuurlijk ook vintage Marvel: ook wie een nieuw nummer van een willekeurige strip ter hand neemt, begeeft zich in een mythologie die al enkele decennia wordt uitgesponnen, en waarin je alle nuances zelf maar moet ontdekken.
8/10
No Comments :