Barstow, California

Waar we onze laatste vijf uren op Amerika’s open wegen doorbrachten.

De route

En toen vertrokken we vanuit Vegas voor onze laatste lange rit. Vijf luttele uren scheidden ons nog van het eindpunt van onze route: de pier van Santa Monica in Los Angeles. Vanaf Barstow, California, ergens halfweg, vonden we ook opnieuw connectie met de Route 66, die vanaf Kingman, Arizona naar Barstow leidt. Er zijn verscheidene manieren om hier een scenische rit van te maken, maar daar stond ons hoofd niet meer naar: tijdens deze laatste etappe waren we op het eindpunt gericht.

Echo’s in de Canyon

Onderweg zetten we een Spotify-lijst met Laurel Canyon-deuntjes op, de California Sound zeg maar, om in de stemming van deze gouden staat te komen.

Aliens op de weg

Vlakbij de staatsgrens tussen Nevada en California troffen we in het winkeltje bij een tankstation een hoop alien-parafernalia aan. Dat komt omdat Area 51, die geheimzinnige legerbasis die centraal staat in de hele Alien-folklore in de V.S., hier niet ver vandaan was. Voor het maandblad Menzo schreef ik daar lang geleden dit verhaal over:

De Dreamland-files

In de woestijn van de Amerikaanse staat Nevada ligt een gebied ter grootte van een Belgische provincie, dat door een zwaarbewapende legermacht angstvallig wordt afgeschermd tegen nieuwsgierige indringers. In het hart ervan ligt een luchtmachtbasis waarover het Amerikaanse leger in alle talen zwijgt. Sinds de oprichting van die basis vormt Area 51, zoals het gebied wordt genoemd, bijgevolg het onderwerp van de meest wilde complottheorieën en UFO-verhalen. Het merendeel van die verklaringen is in het beste geval rijp voor de Holywoodindustrie, maar het is onderhand duidelijk dat het Amerikaanse leger iéts verborgen houdt. 

Pas sinds eind jaren ’90 wil de Amerikaanse overheid geweten hebben dat er zich in het zuidwesten van de staat Nevada, rondom het uitgedroogde meer  Groom Lake , een actieve luchtvaartbasis bevindt. Haar bestaan wordt slechts in zeer algemene termen toegegeven: “Er bevindt zich een operatie in de buurt van Groom Lake”, luidt de officiële verklaring van de Amerikaanse overheid. Eigenlijk heet de basis Watertown Strip, naar het geboortedorp van CIA-directeur Allen Dulles, maar zijn populaire roepnaam ontleent het gebied aan de beschrijving die het op oude overheidskaarten kreeg: Area 51. 

Het Amerikaanse leger heeft geen hekken opgetrokken rond de basis, maar Area 51 wordt wél omzoomd door een reeks waarschuwingsborden. Die verbieden bezoekers in onmogelijk mis te verstane bewoordingen het gebied te betreden of er beelden van te schieten. De grenzen van de basis worden bovendien beschermd door elektronische sensoren en een militaire, zwaar bewapende beveiligingsmacht, die dag en nacht rond de grenzen patrouilleert. De nogal extreme veiligheidsmaatregelen, gecombineerd met de zwijgzaamheid van de Amerikaanse overheid over de functie van de basis, werken als een rode lap op een stier voor een toenemend aantal Area 51-watchers: die proberen, door de basis en het luchtruim erboven te observeren, te achterhalen welke militaire geheimen zo angstvallig worden schuilgehouden in Area 51. De basis, die naast Area 51 ook met troetelnaampjes als  Dreamland of  Paradise Ranch  wordt bedacht, kreeg wereldfaam dankzij die bezoekers, die van de plaats tegelijkertijd het best bewaarde en het slechtst verzwegen geheim van de Amerikaanse overheid maakten.

Folklore

Schrijver en  New York Times -columnist  Phil Patton beklom in 1993 een nabijgelegen berg om research te doen voor  Dreamland: Travels inside the Secret World of Roswell and Area 51 , een boek dat hij later zou publiceren over de basis en andere populaire complottheorieën. Hij vond  Freedom Ridge , een bergkam die zich op zo’n 20 kilometer van de basis bevindt en de klimmer een blik gunt op de aanwezige gebouwen, de landingsbaan en de batterij satellietschotels. “De lokatie gaf een prima uitzicht op het gebied, en de hangars en het witte meer waren duidelijk te zien, maar ik heb niets geheimzinnigs opgemerkt”, verklaart Patton. “In eerste instantie hadden we besloten om te kamperen op Freedom Ridge, want het was een aangename nacht. Maar toen we een aantal terreinwagens de basis zagen verlaten, pal onze richting uit, hebben we dat plan maar laten varen.”

Patton had die bewuste nacht de klim naar Freedom Ridge aangevat samen met  Glenn Campbell , een inwoner van het nabijgelegen dorpje Rachel. Campbell gaf de brui aan een carrière als computerprogrammeur om de waarheid achter Area 51 uit te vissen. Hij stichtte samen met een paar andere enthousiastelingen het  Area 51 Research Center , met als hoofdkwartier een gele woonwagen met een souvenirshop. Die vormt een ontmoetingsplaats voor de honderden internetfreaks, wetenschappers en andere nieuwsgierigaards die jaarlijks het plaatsje bezoeken in de hoop een glimp op te vangen van wat er in of boven de basis gebeurt. Liever nog zouden ze tastbare bewijzen verzamelen om hun eigen Area 51-theorie kracht bij te zetten. Campbell durft niet te schatten hoeveel toeristen jaarlijks zijn onderzoekscentrum aandoen. “Maar het is een nimmer aflatend stroompje”, zegt hij. 

Zelf is hij ook vrij actief in het wereldje: de plaatselijke autoriteiten, die te pas en te onpas worden gecontacteerd door het personeel van de basis om rondhangende Area 51-toeristen op te pakken, kennen hem bij naam. “De federale overheid heeft me eigenlijk altijd met rust gelaten”, verklaart Campbell. “Wanneer je de grenzen van de basis betreedt, word je opgepakt, daarna weer vrijgelaten, en dat is alles. Het zijn de plaatselijke autoriteiten die me van mijn activiteiten willen doen afzien.” 

Campbell maakte zich in 1995 allerminst populair bij de plaatselijke overheid toen die besloot ook Freedom Ridge en een andere bergkam, die beiden zeer druk werden bezocht omdat ze het beste uitzicht gaven op de basis,  off limits  te maken voor Area 51-bezoekers. Hij spande een rechtszaak in tegen de overheid, die hij verloor. “Vanop Freedom Ridge kon je de basis van redelijk dichtbij observeren”, argumenteert Campbell. “Nu moet je klimmen naar een plaats die zich bijna 50 kilometer van de basis bevindt.”

De rechtszaak en een conflict met de eigenaar van een concurrerende souvenirshop deden Campbell uitwijken naar Las Vegas, waar hij nu een onderzoekscentrum over overheidssamenzweringen uitbaat. Maar de stroom aan Area 51-watchers die hij naar Rachel had gelokt door zijn geleide bezoeken en de ’toeristische gids’ die hij uitgaf, is blijven toenemen. “Het is moeilijk om een omschrijving te geven van de typische Area 51-toerist”, zegt Phil Patton. “Er komen yuppie-advocaten naar het gebied afgezakt, nieuwsgierige Hollywoodproducers of gewoon mensen die een leuk kampeerplaatsje zoeken. De bezoekers noemen zichzelf  Dreamland interceptors : ze hebben onderling een ritueel met een decodeerring uitgedokterd, een parodie op de geheimhouding die het leger erop nahoudt.” 

Pakweg tachtig procent van de theorieën die de Interceptors rondom Area 51 weven, is pure speculatie en folklore. Een zeer populaire theorie luidt dat op de basis buitenaardse technologie ligt opgebaard, samen met de lichamen van  aliens  die het Amerikaanse leger zou hebben geborgen toen het tuig van de buitenaardsen meer dan vijftig jaar geleden neerstortte in het Amerikaanse stadje Roswell, New Mexico. Tastbare bewijzen achter de populaire theorie zijn er niet, en ook onrechtstreeks bewijsmateriaal is schaars. De volledige theorie houdt zich in essentie staande bij de gratie van twee ‘bewijsstukken’. Eén daarvan is een communiqué uit 1947, waarin de legerbasis in Roswell toegaf dat er inderdaad een ‘onbekend vliegend object’ was neergestort in het stadje, maar dat dezelfde dag nog werd ontkend. Het andere is de getuigenis van ene  Bob Lazar , die in de jaren ’80 op verschillende televisieprogramma’s verklaarde dat hij tewerkgesteld was in Area 51 en dat hij er niet minder dan negen buitenaardse tuigen van dichtbij had gezien.

Waakhonden

In 1995 maakte de toenmalige gouverneur van Nevada dankbaar gebruik van die alien -manie door de verbindingsweg tussen Rachel en twee naburige stadjes te herdopen tot  Extraterrestrial Highway . Sindsdien is de sfeer rond de basis niet meer hetzelfde, vinden Patton en Campbell: het aantal ‘ernstige’ bezoekers werd na verloop van tijd overstemd door gewone toeristen, die goed geld achterlaten, en het sfeertje van onderzoekers-onder-elkaar moest plaats maken voor geldgewin. “Vanaf het moment dat de naam van de weg, onder invloed van de toeristische sector, werd omgedoopt, is het UFO-toerisme in de streek snel beginnen te groeien”, beweert Patton. “Area 51 is het mekka van samenzweringsneuroten, maar de échte samenzering werd hier gesloten tussen de producers van  Independence Day  en lokale  tourist traps.”

Naast die UFO-enthousiastelingen trekken ook geregeld  military watchdogs  naar de grenzen van de basis: een eveneens nogal freakerig clubje van lui die op zoek gaan naar informatie over de nieuwste spionage- en oorlogstechnologie. Want volgens zowel Patton als Campbell is dat hetgene wat écht gebeurt in Area 51: het testen van ultrageheime, nieuwe wapens en vliegtuigen. “Op dit moment zouden er testvluchten worden uitgevoerd met robotvliegtuigen, en vliegtuigen met camouflage die zich elektronisch aanpast”, vertelt Patton. Hij groeide op Amerikaanse luchtvaartbases op en werd, doordat hij een fascinatie opbouwde voor militaire vliegtuigen, in zekere zin zelf zo’n militaire waakhond.

Volgens Patton zou de basis een  black budget operation  zijn: een miljardenproject dat wordt gecontroleerd door de CIA, het Pentagon en de defensie-industrie, en dat wordt goedgekeurd door congresleden zonder dat ze weten waarvoor het geld wordt gebruikt. In de begrotingsvoorstellen wordt de beschrijving van zulke projecten doorgestreept met zwarte stift.

In ieder geval bruist de basis van het leven. Dat werd in 1998 aangetoond door de Russische satellietmaatschappij  Sovinformsputnik , die met behulp van een  Kometa -satelliet gedetailleerde beelden schoot van Area 51. De satellietfoto’s, met een resolutie van 2 vierkante meter per beeldpunt, werden in april 2000 op het internet geplaatst en gretig overgenomen door de  Federation of American Scientists . Die nam de gelegenheid te baat om ze te vergelijken met oude luchtfoto’s van het gebied, die in 1968 per toeval werden genomen door een team van Amerikaanse geologen. In de dertig jaar tijd tussen de twee opnamen, bleek er een fors aantal nieuwe gebouwen te zijn opgetrokken, en werd ook de landingsbaan in het midden van de basis uitvoerig verlengd. De wetenschappersorganisatie bestelde daarop een nieuw beeld bij het bedrijf  Space Imaging . Dat baat de Ikonos 2 -satelliet uit, de eerste ‘spionagesatelliet’ die voor commerciële doeleinden mag worden gebruikt en die een beeldresolutie van 1 vierkante meter per beeldpunt heeft. De FAS heeft welgeteld drie maanden mogen wachten op zijn beelden: slechts na lang aandringen gaf Space Imaging, wiens hoofdaandeelhouder (het rakettenbedrijf Lockheed Martin) het Pentagon als belangrijkste klant heeft, ze vrij. Het excuus van het bedrijf luidde dat het hier niet om een crisis of een natuurramp ging, en dat bijgevolg de ‘normale productie- en publicatieprocedures’ werden gevolgd. 

Het beeld vertoonde opnieuw aanpassingen en uitbreidingen aan de startbaan en de kazernes, maar de belangrijkste verandering tegenover 1998 was een gebied op de foto’s waar duidelijk afvalstoffen werden verbrand: op de luchtfoto’s uit 1968 was nog een grote, zwarte vlek te zien, waarvan dertig jaar later alleen nog overblijfselen te zien waren. In de twee jaar tijd die vervolgens verstreken waren tussen de Kometa- en Ikonos-beelden, waren die brandplaatsen zorgvuldig weggewerkt.

Personeel

Ook de civiele werknemers van de basis mogen niemand vertellen wat ze dagelijks in Area 51 gaan uitvoeren. Het gaat nochtans om een niet onaanzienlijk aantal: iedere ochtend worden enkele honderden werknemers vanuit Las Vegas overgevlogen naar de basis, met een vloot 737-jets zonder identificatienummer aan de buitenkant. “De overheid dreigt ermee hun pensioen af te pakken als ze de stilte doorbreken”, verklaart Patton. “Dat is een zeer sterk argument om te zwijgen. Bovendien hangt er tussen de werknemers een sfeertje van onderlinge verbondenheid. Werken in Area 51 geeft hen het gevoel dat ze tot een geheim genootschap behoren. Ze voelen zich speciaal.”

Niet alle Area 51-werknemers hebben overigens van dat pensioen kunnen genieten. In 1994 ontfermde rechtenprofessor  Jonathan Turley  zich over de belangen van 25 voormalige werknemers van de site, die hij pro deo verdedigde. Het ging om metaalwerkers, die waren aangeworven om nieuwe hangars en ventilatiesystemen te bouwen op de basis. De werknemers werden tijdens hun dagtaak jarenlang blootgesteld aan dikke, giftige gassen, die afkomstig waren van een plaats op de basis waar aanhoudend kunststoffen, verf en brandbare materialen werden overgoten met brandstoffen en in lichterlaaie gestoken. De materialen werden aangevoerd in legertrucks die constant werden bewaakt door gewapende militairen.

Na verloop van tijd begon de gezondheid van de arbeiders te lijden onder de constante blootstelling aan die gassen: ze kregen ademhalingsproblemen, of ontwikkelden een vreemde, harde, bloedende uitslag op hun lichaam, die ze ‘visschubben’ noemden en die soms alleen maar met schuurpapier te verwijderen was. Sommigen overleden aan een slepende kanker. De biopsie van  Robert Frost , één van die arbeiders die aan de blootstelling aan de gassen overleden, toonde aan dat hij industriële stoffen in zijn lichaam droeg die bijna nooit worden aangetroffen in een menselijk lichaam. Een andere ex-Area 51-arbeider,  Wally Kasza , overleed aan leverkanker. De man onderging zijn doodstrijd in pijnen die zelfs niet met morfine te bedwingen waren.

De andere werknemers die door Turley werden verdedigd, werden in de officiële dossiers niet bij naam genoemd omdat ze vreesden voor ‘pesterijen, wraakacties en lichamelijk geweld’ indien de overheid, of de aannemers waarvoor ze werkten, achter hun identiteit zouden komen. De gebeurtenissen waarmee Turley tijdens zijn rechtszaak te maken kreeg, overtreffen de meest waanzinnige spionagefictie: hij moest bijvoorbeeld vluchtige, geheime ontmoetingen met zijn cliënten beleggen op parkeerterreinen of in verlaten steegjes. Op een bepaald moment waagde de overheid het zelfs om het kantoor van Turley, die een nonprofitcentrum tegen milieumisdaden leidt aan de  George Washington University , hermetisch af te sluiten. Turley werd ervan beschuldigd onrechtmatig documenten met staatsgeheimen te bezitten, en op een bepaald moment hing hem zelfs een gevangenisstraf van 10 jaar boven het hoofd, samen met de 25 arbeiders die hij verdedigde. Turley kreeg uiteindelijk zijn kantoor terug, maar het juridische steekspel dat hij was aangegaan met de overheid verloor hij. 

Met name het lot van de 25 metaalarbeiders, waarvan de overlevenden nog steeds niet weten aan welke stoffen ze werden blootgesteld, geeft volgens Phil Patton alle drukte rond de basis zo’n wrange nasmaak. Al die wilde theorieën van Dreamland-watchers, die in zekere zin worden gevoed door het stilzwijgen van de autoriteiten, leiden immers handig de aandacht af van wat er écht gebeurt in Area 51. “Het grote, verschrikkelijke geheim achter Area 51 is het feit dat de overheid het idee van een groot, verschrikkelijk geheim precies in de hand werkt”, vindt hij. “Dat wordt misbruikt om een exuberante verspilling van belastingsgeld weg te moffelen, samen met het dumpen van giftige stoffen en het onderzoek voor ultrageheime defensieprojecten.”