Vijftien onmisbare Amerikaanse roadmovies
Twee of meer personages gaan op pad, en de rit – eerder dan de bestemming – verandert ingrijpend hun perspectief op het leven. De betoverende, mythische, meditatieve decors zijn daar allemaal niet vreemd aan. Klinkt dat ondertussen een beetje bekend in de oren? Vijftien Amerikaanse roadmovies die een must-see zijn voordat je zelf naar de V.S. trekt.
Natural Born Killers
In de vroege jaren 1990 stond er een nieuwe lichting Amerikaanse filmmakers op die het niet meer zo nauw nam met de heersende cinemaconventies, en een Delhaizekarretje vol externe invloeden bij elkaar shopte. Prenten als Pulp Fiction, Desperado en deze Natural Born Killers pleegden gretig leentjebuur bij genrefilms, misdaadliteratuur en exploitatieprenten uit de jaren ’70 en ‘80.
Ook de op dat moment al stevig door de wol geverfde cineast Oliver Stone wilde iets doen in die nieuwe beweging, en besloot een script van Quentin Tarantino te bewerken tot de postmoderne collage die Natural Born Killers werd. Videobeelden van verschillende formaten, animatiefilms en zelfs verschillende film- en televisiegenres werden op een rake manier in de Moulinex gegooid. De film werd, zeker in de Verenigde Staten, getorpedeerd door de goegemeente omwille van het getoonde geweld, maar dat was niet (veel) erger dan hetgene dat werd getoond in een gemiddelde actiefilm uit die tijd.
Onder die hippe visuele laag zat ook een film die iets te vertellen had. Vooral over hoe de westerse mediacultuur op ontsporen stond (het jaar was 1994, zo’n beetje het laatste jaar voordat onze populaire cultuur naar het internet verhuisde), en twee seriemoordenaars als Mickey (Woody Harrelson) en Mallory (Juliette Lewis) het tijdens hun vlucht door Amerika’s wegen tot een soort subversieve volkshelden schoppen. Qua plot heeft Natural Born Killers het meeste weg van Terrence Malicks klassieker Badlands, maar het verschil is hier dat er niet het proces van twee ontspoorde jongelingen wordt gemaakt: wat echt onder de loep wordt genomen, zijn de door schlemielerige reporter Wayne Gale (Robert Downey Jr.) vleesgeworden Amerikaanse media.
Waar gefilmd: New Mexico, Arizona, Las Vegas, Chicago
Rain Man
Dramaklassieker Rain Man was destijds bijna ten dode opgeschreven: het script werd door een paar topcineasten gepasseerd (waaronder Steven Spielberg en Sydney Pollack) voordat het uiteindelijk in de bekwame handen van Barry Levinson (Diner) terechtkwam. Een gelukkig toeval, want deze melodramatische roadmovie werd snel een filmklassieker.
Rain Man brengt Charlie Babbitt (Tom Cruise) ten tonele, een verkoper van exclusieve sportkarren die, na het overlijden van zijn vader, erachter komt dat de erfenis waarop hij zat te wachten volledig naar een trustfonds gaat. Al snel ontdekt hij wie daar de begunstigde van is: zijn oudere broer Raymond (Dustin Hoffman), die autistisch maar uitzonderlijk begaafd is op gebied van cijfers en rekenen, en al zo lang in een instelling verblijft dat Charlie alleen maar verre kindsheidsherinneringen aan hem overhoudt. En dan komt het: hij ontvoert Raymond, om aan te tonen dat hij een zelfstandig bestaan kan opbouwen. En ook wel een beetje om aan het geld te geraken, natuurlijk. Maar dan gebeurt datgene wat er altijd gebeurt in een goeie roadmovie: de broers groeien, na een paar karakterbotsingen, naar elkaar toe.
Waar gefilmd: Ohio, Indiana, Oklahoma, Nevada, California
Geïnspireerd? Lees meer over de meditatieve kracht van het roadtrippen in het boek ‘Enkel in Amerika’ van Ronald Meeus, een Kerouaciaanse ode aan de Amerikaanse weg.
North by Northwest
De meesten kennen Alfred Hitchcocks North by Northwest vooral van die embleemscène waarin Cary Grant door dat maïsveld vlucht voor een achtervolger in een sproeivliegtuigje. Maar kijk ‘m eens door, en je zult ontdekken dat het een prent is die bijna gedurende zijn volledige twee uur datzelfde wervelende tempo volgt, om te eindigen op een magistrale climax aan het topje van de gebeeldhouwde Amerikaanse presidenten in Mount Rushmore. Toen Hitchcock aan North by Northwest begon, had hij net het drukkend sombere Vertigo achter de rug, en de grootmeester wilde iets luchtigers. Daar was Cary Grant, zeg maar de George Clooney van de fifties, de geknipte leading man voor. Hij bracht een everyman-charme naar zijn hoofdpersonage, een arme reclamejongen die per ongeluk verzeild geraakt in een grootscheepse spionagezaak.
Waar gefilmd: California, Long Island, Chicago, South Dakota
Duel
De piepjonge Steven Spielberg had voor zijn debuutfilm nog géén miljoenenbudget op zijn naam staan, en moest dus met weinig middelen grote suspens zien te leveren. En dus deed de 25-jarige snaak meer met minder: de tientonnerchauffeur waardoor die arme forens in Duel (Dennis Weaver) op de weg wordt geterroriseerd, krijg je bijvoorbeeld geen enkel moment te zien, omdat dat goedkoper was én de boel nog wat spannender maakte ook.
Duel is in essentie een negentig minuten aanslepende daad van verkeersagressie, maar de manier waarop het boeltje in beeld werd gebracht katapulteerde deze tv-film tot een bioscoopfilm in Europa én een grote hit in het begin jaren ’80 opkomende vhs-circuit.
Waar gefilmd: California
Paris, Texas
De weg kan je ergens vandaan en naartoe brengen, maar evengoed kan het een terùgweg zijn. De Duitse regisseur Wim Wenders maakte van Paris, Texas een sfeervolle inkijk in de psyche van het reizende personage Travis (Harry Dean Stanton), die na vier jaar ballingschap als een bijbelse figuur de Californische woestijn verlaat. Hij draagt een baseballpetje, het uniform van de doorsnee Amerikaan. Maar hij heeft téveel verloren, en wil daar een deel van terug. Dat brengt hem op verscheidene wegen tussen California en Texas, waar hij eerst zijn zoon terugvindt en vervolgens diens moeder (Nastassia Kinski). Via de Amerikaanse wegen ontleedde Wenders, in zijn eerste Amerikaanse productie, ook de Amerikaanse mythe.
Waar gefilmd: Texas, California
Little Miss Sunshine
Niets brengt zielen met een beschadigde of verbroken band weer dichter bij elkaar dan de weg. Dat merken we in Little Miss Sunshine, een hartverwarmende komedie waarin een wroetend middle-class-gezin (vader: Greg Kinnear, moeder: Toni Collette, tienerzoon: Paul Dano) van Albuquerque (Nex Mexico) naar Redondo Beach (California) moet reizen in een Volkswagenbusje. En het moet vooruit gaan, want de zevenjarige dochterlief Olive (Abigail Breslin) moet er deelnemen aan een talentenshow. Belangrijker dan die aankomst (wat een onvergetelijke climax heeft deze film!) is echter de trip en het gezelschap – met ook Alan Arkin als de libertaire grootvader en Steve Carrell als de neurotische schoonbroer – dat onderweg een paar hilarische geheimen voor elkaar ontbloot.
Waar gefilmd: Arizona en California
Nebraska
De halfseniele alcoholicus Woody Grant (Bruce Dern) krijgt zo een van die mailings in de bus die beloven dat hij een miljoen dollar heeft gewonnen, en onderneemt samen met zijn volwassen zoon David (Will Forte) een roadtrip van zo’n 1.500 kilometer naar de staat Nebraska om zijn prijs in ontvangst te nemen. De zoon gelooft niet écht dat hij het groot lot heeft gewonnen, maar ziet het als een voorwendsel om nog eens – misschien wel de laatste keer, gezien de leeftijd van de ouwe – met elkaar op te trekken. Het maakt van Nebraska een roadmovie zoals een roadmovie hoort te zijn: zonder noemenswaardige plot. Regisseur Alexander Payne kun je overigens de contemporaine meester van de roadmovie noemen. Twee prenten van ‘m die nèt niet dit lijstje haalden zijn dan ook evengoed het bekijken waard: About Schmidt (2002) en Sideways (2004).
Waar gefilmd: Montana, South Dakota en Nebraska
Thelma & Louise
Twee working class-vrouwen uit een onooglijk stadje in Arkansas (Susan Sarandon en Geena Davis) volgen de mythe en de vrijheid van de weg in een Ford Thunderbird uit 1956, op de vlucht voor de destructieve invloed van het patriarchaat. We weten allemaal dat het misschien wel kan beginnen als een plezierritje, maar eindigt als iets heel anders. Terwijl de twee dames graven in waarom ze doen wat ze doen, kunnen wij als kijkers ook genieten van het decor van het Amerikaanse zuidwesten dat zich aan de autoruiten ontrolt.
Waar gefilmd: Utah, California
Badlands
Verliefde jongeren op pad, die onderweg stoutere en stoutere dingen gaan doen: het is een weerkerend thema in de roadmovie. In Terrence Malicks debuutfilm Badlands zien we hoe de rit van Zuid-Dakota naar Montana die het moorddadige koppel Kit (Martin Sheen) en Holly (Sissy Spacek) onderneemt stilaan niet alleen fout gaat voor de arme drommels die ze tegenkomen, maar ook voor henzelf. Tijdens de rit heb je je echter laten betoveren door Malicks dromerige fotografie en de complexe ziel van deze twee onthechte reisgenoten.
Waar gefilmd: Colorado
On the Road
Het duurde decennia voordat de roman On the Road, Jack Kerouacs ode aan de Amerikaanse weg en diens mythes, op een filmscherm te zien was. Maar regisseur Walter Salles maakte er een tegelijk natuurgetrouwe én moderne beeldinterpretatie van, met acteurs uit de millennialkaste in de hoofdrol: Sam Riley vertolkt protagonist Sal Paradise, Dean Hedlund is Dean Moriarty, en Kristen Stewart zit tussen hen in als de verderfelijke Marylou. On the Road werd kritisch niet zo goed onthaald ten tijde van zijn cinemarelease, maar voor aspirant-roadtrippers is hij een unicum omdat hij als een van de weinige Amerikaanse titels uit dit genre volledig cross-country gaat.
Waar gefilmd: Arizona, California, Lousiana, Pennsylvania, New Mexico, Texas, New York, Kentucky, Tennessee, Arkansas
Wild At Heart
Tussen zijn Blue Velvet en Twin Peaks in, twee producten die vooral de schaduwen van een kleine leefgemeenschap opzochten, verraste David Lynch iedereen met deze (soms net iets tè letterlijk) spetterende roadmovie. Zoals de vlam uit een aansteker overloopt naar de middellijn van een onbestemde Amerikaanse weg ergens tussen El Paso (Texas) en Pasadena (California) neemt ook het leven van de voortvluchtige twintigers Sailor (Nicolas Cage) en Lula (Laura Dern) amorfe vormen aan tijdens deze poëtische, bevreemdende, gewelddadige trip met een Cadillac Eldorado-cabrio uit 1976.
Waar gefilmd: Texas, Louisiana, California
From Dusk Till Dawn
‘We got horse pussy! Dog pussy! Chicken Pussy!’ Met From Dusk Till Dawn krijg je een brokje grand guignol geserveerd dat zijn voorgaande niet kent. De film valt zelfs moeilijk te omschrijven, en dat komt vooral door de onwaarschijnlijke genredraai die hij ergens in het midden maakt: wat eerder op een poepgewone misdaadfilm leek, verandert halfweg de rit ineens in een gortige horrorprent.
De film werd ten tijde van zijn cinemarelease (1995) een beetje onterecht als de nieuwe Tarantinoprent gezien, want in werkelijkheid was het niet Quent, maar Robert Rodriguez die tekende voor de regie. Toch is Tarantino’s aanwezigheid in deze prent niet over het hoofd te zien: hij schreef namelijk het scenario, is uitvoerend producent en speelt een hoofdrol.
Tarantino speelt de rol van Richard Gekko, die samen met zijn broer Seth (George Clooney) noodgedwongen naar Mexico moet vluchten, met de Texaanse ordediensten en het FBI op hun hielen. De broers moeten uitkijken naar gijzelaars, en komen zo bij dominee Jacob (Harvey Keitel) en zijn gezin terecht. De man zit in het midden van een geloofscrisis en toert in een campingwagen de staat Texas rond. Na veel omwegen bereiken ze de grens en komen ze uiteindelijk op hun bestemming aan, de Mexicaanse nachtclub Titty Twister, waar ze op hun contactpersoon moeten wachten. Het wordt, zoals de affiche het destijds stelde, ‘One hell of a night.’
Waar gefilmd: Washington, California, Mexico
O Brother, Where Art Thou?
Ontsnapte bajesklant Ulysses Everett McGill (George Clooney) schiet wakker in de wijde natuur, en denkt maar aan één ding: ‘Mijn haar!’ O Brother, Where Art Thou, een klassieker van de Coen-broers, gaat voor een groot stuk over McGills zwaar geconstipeerde ijdelheid, die er zeker niet op wordt vooruitgeholpen door het feit dat zijn twee maatjes (John Turturro en Tim Blake Nelson) aan hem vastgeketend zitten.
De Coens claimen dat ze hun film (zéér) losjes op Homerus’ Odyssee hebben gebaseerd, en heel wat vormelijke elementen wijzen daar ook op: het hoofdpersonage heet niet voor niets Ulysses, zijn vrouw heet Penny (van Penelope dus), en er zit zelfs een éénoog in de film.
Maar de kern van O Brother, Where Art Thou? zit in de bijna emblematische taferelen uit de Amerikaanse Depressie waarin de hoofdpersonages rondlaveren, en de farce van de talloze sequenties waarin ze verzeild geraken. Het is, ondanks het feit dat de personages het grootste stuk van de film te voet zijn, een roadmovie. Want dat was de Odyssee, in essentie, ook.
Waar gefilmd: Mississippi, California
Don’t Come Knocking
Duits filmlegende Wim Wenders maakte in 2005met deze Don’t Come Knocking een film met minder panoramische aspiraties dan zijn ambitieuzere werken, zoals The Million Dollar Hotel (2000), Paris, Texas (1984) en Der Himmel über Berlin (1987 – tien jaar later nog in een Amerikaanse remake gegoten met het zeemzoete City of Angels). De plot en de camera spijkeren zich in plaats daarvan vast op de sixtysomething westernacteur Howard Spence (Sam Shepard), die al volle decennia lang zijn miserabele leven verzwelgt in een roes van drank, drugs en veel te jonge vrouwen, tot hij plots hoort dat hij ergens een zoon heeft rondlopen. Een aandoenlijke roadmovie over een midlifecrisis and beyond: de onvermijdelijke verdere transitie van de oudere jongere naar een gewone ouwe vent die veel te hard heeft geleefd.
Waar gefilmd: Montana, Utah, Nevada, California
Wild Hogs
Een aantal cravatjes (John Travolta, Martin Lawrence, Tim Allen en William H. Macy) neemt een welverdiende vakantie door van de Amerikaanse oostkust dwars door de V.S. naar California te trekken met de motorfiets. Enige probleem: ze voelen zich een hele bende motards, maar zijn het niet. En dus komen ze al snel in het vaarwater van een roedel échte motortrash, aangevoerd door een heerlijk overactende Ray Liotta, en gaan de poppen aan het dansen. Wild Hogs is een typische komedie waarin de plot wordt voortgestuwd door foute of ronduit domme belissingen van de protagonisten, maar het snedige scenario en de solide acteerprestaties maakten er een komedieklassieker van.
Waar gefilmd: New Mexico, California
No Comments :