Ik wil het ‘Expanded Universe’ terug

(c) Electronic Arts

De aanstormende nieuwe Star Wars-game Battlefront II heeft – eindelijk, zo zullen veel fans het met me eens zijn – een singleplayer verhaalcampagne. Een canoniek verhaal over een special forces-heldin uit het Galactische Rijk die, na de gebeurtenissen in Return of the Jedi, de laatste restanten van haar door de rebellie vernielde overheid verdedigt. Allemaal erg mooi, maar wordt de officiële Star Wars-canon daardoor niet stilaan een beetje te druk?

(c) Bruna

Als tienjarige las ik, ergens vooraan in de jaren 80, Han Solo’s Revenge in een Nederlandse vertaling door uitgeverij Bruna (de iconische Zwarte Beertjes-uitgaven), een pulproman uit een trilogietje waarin schrijver Brian Daley het leven van Star Wars-ruimtesmokkelaar Han Solo wat extra vlees gaf. De boekenreeks vormde, samen met een handvol andere romans en een stripserie door uitgeverij Marvel, de kiemen van wat later bekend zou worden als het Expanded Universe van Star Wars: een heel kluwen van honderden romans, stripverhalen, televisiereeksen, videogames en andere media, waarin andere auteurs dan bedenker George Lucas de gebeurtenissen voor, tussen en na de films mochten invullen.

Die afgeleide producten kregen hun eigen fans, die dan ook niet onverdeeld blij waren toen Disney na de overname van Lucasfilm en alle rechten op de Star Wars-franchise besliste om dat uitgebreide universum naar de prullenmand te verwijzen, en voortaan vertrouwde partijen – zijn eigen stripafdeling Marvel voor de comics, gamehuis Electronic Arts voor de videogames, enzovoort – externe producten binnen de Star Wars-franchise te doen maken. Die zouden meteen ook ‘canoniek’ zijn: wat erin gebeurt is evenwaardig, dus, met wat er zich in de films voltrekt.

Zoals de singleplayercampagne in Star Wars Battlefront II, de game die dit weekend boven de doopvont werd gehouden tijdens de Star Wars Celebration in Orlando. Motive Studios, de nieuwe EA-studio van voormalige Ubisoft-topdame Jade Raymond, werkte een verhaal uit waarin je, in essentie, de slechterik bent: het verhaal speelt zich af in de dertig jaar tussen de verwoesting van de tweede Death Star en de opkomst van de First Order, en introduceert Iden Versio, de leider van de keizerlijke elite-eenheid Inferno Squad. Via haar krijgen spelers de gebeurtenissen wellicht eens van een andere kant te zien, vanuit het oogpunt van de arme drommels die aan de verkeerde kant van Star Wars’ politieke geschiedenis staan. Het is tegelijkertijd een gedurfde zet, en eentje die compleet in lijn staat met de nieuwe invulling die Lucasfilm gaf aan de rebellie: sinds we Cassian Andor zonder verpinken iemand met net iets teveel kennis zagen van kant maken in Rogue One: A Star Wars Story weten we dat de rebellie bestaat uit figuren die hun handen durven vuil maken, en soms dingen durven doen die moreel een kleine stap over de schreef gaan.

(c) Electronic Arts

Versio zal in het verhaal van Battlefront II ook figuren uit de oude en nieuwe Star Wars-films tegen het lijf lopen, zegt Electronic Arts, zoals Luke Skywalker en Kylo Ren. En daar zit een potentieel probleem voor de toekomst: de figuren die de mythologie van Star Wars schragen worden, sinds Disney de stekker uit het expanded universe haalde en alles voortaan onder dezelfde ‘canon’ stak, gedevalueerd omdat ze te vaak in die ‘canonieke’ buitenbeentjes dreigen terecht te komen. Ten tijde van het Expanded Universe werden de makers van de strips, boeken, videogames en animatiefilms min of meer verplicht om creatief buiten een bepaalde zone te blijven, en dat kwam zowel die middelpuntvliedende producten als de centrale filmreeks ten goede.

De Expanded Universe-producten werden er beter van omdat hun makers verplicht waren om heel creatief om te gaan met de grenzen die hen werden opgelegd. In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister, schreef de Duitse schrijver Johann Wolfgang von Goethe ooit: waarachtig meesterschap toont zich vaak pas wanneer je op creatief gebied bepaalde grenzen krijgt opgelegd. Dat werkte prima voor een aantal van die afgeleide producten: de graphic novel Darth Maul: Death Sentence van Dark Horse Comics bijvoorbeeld, of een tweede Han Solo-romantrilogie uit de late jaren 90, deze keer door Ann C. Crispin, waarin onder meer Chewbacca op een droeve maar epische manier het loodje legt.

(c) Dark Horse Comics

(c) Dark Horse Comics

(c) Marvel

Voor de centrale filmreeks was er het voordeel dat Luke Skywalker, Han Solo en Darth Vader figuren bleven die nog een ware mythe ondersteunden: hun onderlinge confrontaties in de films staken torenhoog boven hun avonturen in andere Star Wars-producten uit. Door nu gewoon alles canon te maken, en auteurs van nevenproducten meer carte blanche te verlenen, verliezen de grootse momenten in de films hun waarde. Zie bijvoorbeeld de ineens erbij verzonnen eerste confrontatie tussen de nog jonge Luke Skywalker en Darth Vader in de Marvelstrip Skywalker Strikes Part II, dat zich tussen A New Hope en The Empire Strikes Back afspeelt: een overbodige ingreep, die het ware gevecht in de wolkenstad Bespin uit de film lelijk aan kracht doet verliezen. Door die kernfiguren te vaak op de Bühne te halen in producten waarin ze niet écht noodzakelijk zijn, slaat Lucasfilm een erg gevaarlijk pad in.