Avengers: Endgame

Ze staan op de affiche als Iron Man, Captain Marvel, Hawkeye en Captain America. Maar we kennen ze ook gewoon als Tony, Carol, Clint en Steve. Dat is namelijk de manier waarop ze elkaar kennen: in het Marvelverse – al zo’n vijftig jaar in de strips, het afgelopen decennium ook op het witte doek – tutoyeren de superhelden elkaar, want voor zij die spandex en ijzer dragen is de persoon àchter het masker en de superkrachten belangrijker. De hele Avengers-cyclus draagt daardoor zo’n behaaglijk ‘Onze vrienden’-gevoel in zich mee. Alleen zul je nu, met het zeer gevoeglijk getitelde Avengers: Endgame, van een paar van die maatjes afscheid moeten nemen.

(Deze review verscheen aanvankelijk op 9LIVES. Na het opdoeken van die site blijft hij hier bewaard voor ’t nageslacht.)

Lange geschiedenis

Avengers: Endgame is meer dan een grootse superheldenfilm. Het is een popcultureel ijkmoment. Het slotakkoord van het meest verheven experiment uit de geschiedenis van de blockbustercinema. 

Sinds 2008, met Iron Man, bokste Marvel Studios een Marvel Cinematic Universe in elkaar, waarin naar voorbeeld van de strips de ene superheld geregeld een bezoekje brengt in de andere zijn films. Maar er is meer: eveneens sinds die eerste Iron Man werd er op een subtiele manier doorheen 22 opeenvolgende prenten – vooral in post-credits-scenes aan het einde van alle films, met af en toe een voorlopig orgelpunt in de drie eerdere Avengers en Captain America: Civil War – een omstandige raamvertelling opgebouwd. Centraal daarin stond booswicht Thanos (Josh Brolin), een intergalactische bruut die vijf kosmische stenen probeerde te verzamelen in de zogeheten Infinity Gauntlet, waarmee hij uiteindelijk – ondanks de verbeten strijd die alle Marvelhelden tegen hem hadden gevoerd – aan het slot van Avengers: Infinity War (2018) met één magische vingerknip de helft van alle levende wezens in het heelal – waaronder dus ook een fors deel van de superhelden die nog hun ultieme charge tegen hem hadden ingezet – wegvaagde.

Ander soort superheldenfilm

In Endgame is het nu aan de overlevende Avengers (plus een klein zootje overblijvend ongeregeld, én de opnieuw zwaar kont schoppende Captain Marvel) om – euh – de klok terug te draaien. Hoé ze dat doen mag je deze keer eens helemaal zelf uitvissen: ik begin niet eens aan een poging om de plot van Endgame te duiden. Niet alleen omdat ik van filmhuis Disney de film alleen maar op voorhand mocht zien op voorwaarde van absolute geheimhouding over plotwendingen, maar ook omdat het gewoon onbegonnen werk is: daarvoor legt het verhaal iets te grillige paden af. Maar ik kan je wel vertellen dat je tijdens de eerste helft van Endgame een heel ander soort film krijgt gepresenteerd dan je misschien had vermoed. 

In het verleden speelden de machten achter de Marvelfilms al vaker met verschillende filmgenres. Captain America: The Winter Soldier (2014) had bijvoorbeeld de vibe van een spionagethriller uit de jaren 70. Thor: Ragnarok (2017) was zowaar een komedie, en Captain Marvel, een dikke maand geleden, had de visuele gekunsteldheid van een superheldenfilm uit de nineties. Voor dat min of meer onverwachte eerste anderhalve uur van Endgame denk je eerder aan Ocean’s Eleven. Om vervolgens tijdens zijn laatste uur te eindigen met de meest spectaculaire ‘last stand’ tegen de machten van Thanos die je wellicht ooit zag in een Marvelprent.

Maareuh… daarom niet de beste.

Vrij van verrassingen

Van een film die het slotakkoord moet zetten op een elf jaar en tweeëntwintig films durende symfonie van spandex, verbrijzelde stenen en gedeukt ijzer heb je vanzelfsprekend loodzware verwachtingen. Avengers: Endgame weet ze goed te torsen, maar een film van dit kaliber zou eigenlijk nog een stapje verder moeten gaan: hij zou diezelfde verwachtingen niet alleen moeiteloos moeten dragen, maar ze na een kort knikje in de knieën weer een paar honderd meter de lucht in moeten keilen, je “Tief maar mooi op met je verwachtingen!” toeschreeuwen, en je vervolgens iets compleet anders voorschotelen. Ik wilde, met andere woorden, eens deftig worden verrast door Avengers: Endgame, en dat deed de film uitgesproken niét. 

Zelfs de Avengers hun aanpak om het leed van Thanos’ vingerknip ongedaan te maken voelt aan als een extreem veilige keuze, de oneliners en grappen zijn maar van ginderachter (alleen de dikke bierpens van Thor (Chris Hemsworth) deed me even gniffelen!), en bepaalde plotwendingen en persoonlijke motivaties van de personages voelen erg geforceerd aan. Zeker naar het einde toe gaat de film compleet van de rails, in een overtrokken poging om alle tientallen helden en heldinnen van het MCU nog een (in sommige gevallen laatste) moment de gloire te gunnen.  

CONCLUSIE

Met Avengers: Endgame wordt de Avengers-saga op een bevredigende, maar niet al te verrassende manier naar zijn einde gebracht. Het is eerder een laatste saluut van een aantal afzwaaiende superhelden (ach kom: het was allang geen geheim meer dat bijvoorbeeld Robert Downey Jr. zijn contract beëindigd was na deze film) dan een knaller van een superheldenprent die op zijn eigen poten staat. 

Score: 6/10